TALLER DE TRADUCCIÓN DE LITERATURA A LENGUAS
MONTERREY XYËË’ÄN
Alfonso Reyes
Timy jantsy ëjts n’anä’äny: ku ëjts ijty nmujtsk’aty
xpaye’epy ëjts ijty yë Xëë’än.
Ëjxki’py ëjts ijty xpatity
tam mutsk uku’nkë’n;
kutseets jëts tuta’aky, ta’ejxnäjxpë’m jëts pu’ts: amä’äy amu’uky yë Xëë’än mutsk anä’äjk ttaxypayo’oyy.
Jaxem jayäm tajä’ tnëpujtnaxy, nmëpäjtkëjxp y’äjëtity.
Te’n ëjts nnatsjäw ku ey juunety paajt jä’äy tyapapo’oyy.
Kumjapom jatëkoojk jamtëm ja’ ëjts xjamyëët’aty kutseets jëts tuta’aky,
ta’ejxnäjxpë’m jëts pu’ts: amä’äy amu’uky yë Xëë’än mutsk anä’äjk ttaxypayo’oyy.
(Ku te’n mayo kajaa jyantsy’any ëjts ojts täjk n’akkajxta’aky:
ëjts, mutsk mixy, jä’äy npapeepy jëts ëjts ijty xpanëjkxp Xëë’än.)
Aktsujxk iky ijty ja tsäjp;
jantsy të’kxp tsëmämp ëjts ja ntëjk. ¡Jantsy maynaxy ja Xëë’aju’tk tyëjktëk ëjts nweenjotp!
Mejyë’n nkëpäjkjetpy njäw, ey mää ëjts njanijkxy,
ey te’n kajaa tyimynëmä’äy, ¡Kajaa ëjts ja Xëë’än nmëje’mtsy’ooky!
¡Jënë’n ëjts te’n yë’ këëjk n’akpiky n’ak’any
yë Xëë’än tam nëëjë’n tyapuum mëët ëjts yë’ ejtp, nimää yë’ kyatany! Ku ëjts ojts nmutsk’aty
nimää ja ap kyamata’aky, jäjtäkp ijty ejtp ja Xëë’än.
AkXëë’än ijty yë tëjkween,
Aktëjkween ijty yë tëjk’ää.
Ku ijty ja tëjk xtanäxt
Akxëë’aju’tk ijty jayeen timyye’etyëp. Jëts jam xojkëjxp tyimyteety jënpäjkë’n ja tsäjptsuuky,
jëts ja käm jam jënyoo’ë’n
akxon pyajkxtë’ëtsy.
Jëts yë juyuujk pavo real
Xëë’än tam myuku’uk ja’. Jëts ja joon nayte’ntëm tyepyëjkn
ku tu’uk’oojk tu’uk’oojk wyä’äjki’iky.
Nëwä’äts ëjts ja Xëë’an ijty x’aktany jëts te’n ëjts nnëkëjxp nyakëx’ootsy,
kutseets jëts tuta’aky, ta’ejxnäjxpë’m jëts pu’ts: amä’äy amu’uky yë Xëë’än mutsk anä’äjk ttaxypayo’oyy.
Ku ëjts ojts ntëkäm ntso’nn
nkapy ëjts ja ntäjk, nwitsy ëjts ja nxuumy,
te’n ëjts ojts ja n’änmëjä’än n’anëëjm: —¡Kajaa Xëë’än këëjk xmëët!—
Meeny jënkääpë’n yë’ —kantem yë’ kyakixy: nijuun yë’ kyakukëx— ey ëjts jënë’n n’aktiny.
Kajaanaxy ëjts Xëë’än këëjk nmëët tëëts yoo Xëë’än xtimykuxn.
Ku ëjts ojts nmutsk’aty
nimää ja ap kyamata’aky, jäjtäkp ijty ejtp ja Xëë’än.
Traducción al mixe de Ayutla.
Tomado de Reyes, Alfonso, Obras completas, t. X, México, FCE, 1959.